صاحب بن عباد

دوران حکومت آل بویه (321-448ق) هم زمان با درخشان ترین عصر دگرگونی همه جانبه ی علمی، فرهنگی و اجتماعی در تاریخ ایران و اسلام سده ی چهارم هجری است. آل بویه به ادب و فرهنگ و تمدن اسلامی خدمت شایان نمودند. یکی از امتیازات این دوره بالا رفتن سطح دانش و فرهنگ بود که خود و وزرای ایشان، تاثیر بسزایی در این زمینه داشتند. دربار امیران بویه، پناهگاه دانشمندان بود که بسیاری از آنان به مقام وزارت نیز رسیدند. ابوالفضل محمد بن حسین معروف به ابن عمید وزیر رکن الدوله صاحب ابوالقاسم اسماعیل بن عباد، وزیر موید الدوله و فخرالدوله، ابو علی سینا وزیر شمس الدوله ی دیلمی از جمله ی آن ها هستند در این مقاله به شرح احوال صاحب بن عباد می پردازیم.

صاحب فرزند عباد وزیر رکن الدوله در محضر ابن عمید تربیت یافت ابن عمید به صاحب علاقه مند بود و در دیوان وزارت خود همراه وسایل ارتقای او را فراهم می ساخت تا این که در سال 360 هـ ق او را به وزارت موید الدوله که در عهد پدرش رکن الدوله امارت اصفهان را بر عهده داشت برگزید.

علت ملقب شدن اسماعیل بن عباد به صاحب مصاحبت وی با ابوالفضل بن عمید بود و او را صاحب ابن عمید یعنی هم نشین ابن عمید گفتند و چون به وزارت رسید این لقب بر او ماند اما صابی در کتاب التاجی می نویسد صاحب را از آن جهت به این لقب خواندند که از کودکی هم نشین مویدالدوله ی دیلمی بود و موید الدوله به سبب لیاقتی که در روزگار کتابت از وی مشاهده کرد به او اعطا کرد.

کتابخانه ی صاحب بن عباد

صاحب بن عباد کتابخانه عظیمی در ری داشته است. ابن اثیر می نویسد: صاحب بن عباد از کتاب ها آن قدر جمع آوری کرده بود که دیگران جمع نیاورده بودند تا آن جا که برای حمل آن ها نیاز به چهارصد شتر داشت.