ایران عضو موسس سازمان کشورهای صادر کننده نفت یا اوپک می باشد که تعداد اعضا آن سیزده کشور است . در سال 1960 گروهی از کشور های صادر کننده نفت تصمیم گرفتند که سازمانی به وجود آورند تا از طریق آن سازمان به تبادل نظر بین خود بپردازند و با تشریک مساعی یکدیگر در سیاست های نفتی هماهنگی به وجود آورند و از منافع مشترک یکدیگر حمایت نمایند . پنج کشور عضو موسس این سازمان که از صادر کنندگان عمده نفت جهان به شمار می آیند عبارتند از ایران ، عربستان سعودی ، عراق ، کویت ، ونزوئلا که بعد ها 8 کشور دیگر چون قطر ، اندونزی ، لیبی ، امارات متحده عربی ، الجزایر ، نیجریه ، اکوادر ، گابن به ترتیب تقدم تاریخ عضویت بدان پیوستند .

مطابق اساسنامه اوپک هر کشوری که به مقدار قابل ملاحظه نفت صادر کننده و شرایط مشابهی با کشورهای عضو اوپک داشته باشد . در صورت تصویب اکثریت اعضا می تواند به عضویت رسمی این سازمان در آید و کشور هایی که صادر کننده نفت بوده ولی شرایط عضویت کامل را نداشته باشند ممکن است به صورت عضو وابسته ، به اوپک ملحق شوند . کشورهای عضو اوپک نزدیک به 86% مبادلات نفتی جهان را به عهده دارند و مجموعاً 46% تولید و 86% صادرات نفت جهان را دارا می باشند در حقیقت نیمی از نفت مصرفی جهان در کشور های عضو اوپک تولید می گردد و حدود 65% ذخایر نفتی مکشوفه دنیا در این قسمت از جهان قرار دارد .

اروپای غربی همواره اتکای زیادی به واردات نفت دارد و بیشتر منبع آن خاور میانه است . به طور کلی سرنوشت شرکت های عمده نفتی غرب عمیقاً در گرو منابع نفتی منطقه اوپک می باشد .

تا جاییکه هر گونه اقدام مشترک از طرف اعضای اوپک در جهت احقاق حق خود که احیاناً موجب کاهش منافع غرب و شرکت های نفتی گردد غالباً با واکنش شدید مرئی یا نامرئی شرکت های نفتی غرب مواجه می شود . اختلاف اوپک با شرکت های نفتی بر سر قیمت گذاری نفت می باشد و این اختلاف گاهی به نوعی رویارویی بین کشورهای عضو این سازمان و غرب منجر می شود .

                                                                                     گروه علوم اجتماعی راهنمایی

منبع : جغرافیای مفصل ایران   - انتشارات اقبال